“Nó là con trai một, bố mẹ nó cấm không cho vợ chồng ra riêng”
“Bố mẹ em không cho lấy vợ là nghệ sĩ, hay nghệ thuật”
“Ước nguyện của bố mẹ là em làm việc ở trường” (mà em thì không muốn)
‘Tết ta, bố mẹ chồng bắt buộc vợ chồng em về quê chồng ăn tết. Không năm nào em được ăn tết bên ngoại”
1.
Chiều nay, nghe cùng lúc mấy câu trên từ 3 bạn trẻ, lại đang dạy chuyên đề quản lý mâu thuẫn. Chợt thấy: rất nhiều mâu thuẫn đến từ việc các bên không hiểu rõ vị trí, quyền và nghĩa vụ của mình.
Bố mẹ (Việt Nam?) hình như có sự hiểu lầm rằng con cái là “sở hữu” của họ và họ có “quyền” bắt buộc con cái, những người đã trưởng thành, phải làm theo ý của họ, bất chấp ý thích, lựa chọn của con cái.
Có lẽ đây là hiểu lầm tai hại, (và hay nại từ văn hoá – nếu thực là văn hoá thì nó là phần lạc hậu cần loại bỏ). Cha mẹ không sở hữu con cái. Mỗi người là 1 thực thể độc lập, với nhân phẩm, trí tuệ, thân thể, mà không ai có quyền xâm phạm, kể cả cha mẹ. Cha mẹ nuôi con đến 18 tuổi là nghĩa vụ của cha mẹ cần thực hiện với bản thân và xã hội, vì trước đó họ cũng được cha mẹ mình thực hiện như thế. Điều này không là điều kiện để con cái trở thành sở hữu của cha mẹ theo nghĩa bắt buộc phải làm theo ý nguyện (bất kể ý nguyện đó có tốt hay xấu) của họ.
Khi con cái đến tuổi trưởng thành, cha mẹ chỉ nên là người bạn, người thân, với các tư vấn, hỗ trợ, chứ không được cho mình là người ra quyết định và ép buộc con cái.
Bài viết này chỉ muốn chỉ rõ cái hạn chế trong cách nghĩ hiện nay về vai trò, chứ không bình luận về những thứ hay bị lẫn lộn như tình yêu thương gia đình, hiếu thảo, và chăm sóc. Đây là các giá trị tốt cần phát huy, nhưng chúng chỉ phát huy tốt trên nền tảng hiểu rõ vị trí của mỗi bên với sự tôn trọng cần thiết.
2.
Nhìn rộng ra các mối quan hệ khác như:
Vợ – chồng
Nhân viên mới – nhân viên cũ
Sếp – nhân viên
Đồng nghiệp
Bạn bè
Sẽ thấy có rất nhiều mâu thuẫn phát sinh vì không định nghĩa rõ vị trí, vai trò, quyền và trách nhiệm mỗi bên. Không rõ, nên các bên có thể có rất nhiều kỳ vọng và hành vi sai trái với nhau. Chồng có thể vẫn cho là “Chồng chúa, vợ tôi”, đồng nghiệp thì “Ma cũ bắt nạt ma mới”; Sếp thì cho rằng mình có mọi loại quyền hành với nhân viên…
Thế nên, để loại bỏ mâu thuẫn hãy làm rõ vị trí các bên
Dũng Vũ
